آیا کیست هموراژیک (خونی) تخمدان خطرناک است؟
آیا کیست هموراژیک (خونی) تخمدان خطرناک است؟ آیا کیست هموراژیک تخمدان باعث نازایی میشود؟
کیست هموراژیک چیست؟
کیست هموراژیک یا خونی تخمدان از جمله کیست های خوش خیم تخمدان است که در اثر اختلال موضعی عملکرد تخمدان ایجاد میشود. معمولا کیست های هموراژیک (خونی) تخمدان خطر خاصی ندارند و با مصرف قرص های جلوگیری و یا حتی بدون مصرف دارو بعد از مدتی خون داخل کیست جذب میشود و کیست از بین میرود ، ولی گاها سایز کیست هموراژیک (خونی) تخمدان بسیار بزرگ میشود و ممکن است کیست در معرض پاره شدن و یا پیچ خوردگی تخمدان (تورشن) قرار گیرد و یا گاهی خونریزی داخل شکمی اتفاق می افتد که در این موارد باید بیمار به دقت تحت کنترل و بررسی قرار گیرد تا کیست برای بیمار مشکل حادی ایجاد نکند.
آیا کیست هموراژیک با کیست اندومتریوما متفاوت است؟
گاها افتراق کیست های (خونی) هموراژیک از کیست شکلاتی یا اندومتریوما توسط سونوگرافی داده نمیشود و باید با استفاده از آزمایشات و سونوگرافی کنترل و معاینات این افتراق را ایجاد نمود. اهمیت افتراق کیست هموراژیک (خونی) از اندومتریوما (کیست شکلاتی) چیست؟
کیست هموراژیک (خونی) معمولا عارضه ای برای تخمدان ایجاد نمیکند ولی کیست های اندومتریوما یا شکلاتی میتوانند با عوارض جدی مانند چسبندگی ها و نازایی و حتی مشکلات ادراری و گوارشی جدی همراه باشند ، لذا افتراق این دو بیماری از هم بسیار حایز اهمیت میباشد.
کیست هموراژیک (خونی) ممکن است در یک دوره از سیکل قاعدگی همراه با درد و علایم نامنظمی قاعدگی باشد ولی کیست شکلاتی (اندومتریوما) علایمش به صورت مزمن میباشد. البته گاها هر دو کیست هم بدون هیچ علامتی و به صورت یک یافته اتفاقی در سونوگرافی کشف شده است.
تخمدان کیست ساز یعنی چه؟
بهترین درمان برای اندومتریوز و کیست شکلاتی تخمدان چیست؟ جراحی ، دارو یا هیچ کدام؟
معمولا برای بیماران اندومتریوزی سوالات زیادی مطرح میشود که اغلب پاسخ های متفاوت و گاها متناقضی از پزشکان مختلف میشنوند و سردر گم میشوند که بالاخره کدام روش درمانی برای درمان بیماری اندومتریوز یا کیست شکلاتی مناسب تر است؟
سوالات رایجی که اغلب توسط بیماران در مورد اندومتریوز و یا کیست شکلاتی پرسیده میشوند از این قبیل هستند:
- اندومتریوز چیست؟
- کیست شکلاتی تخمدان چیست؟
- آیا اندومتریوز و کیست شکلاتی تخمدان باعث نازایی میشود؟
- آیا اندومتریوز و اندومتریوما باعث سرطان میشوند؟
- چرا من اندومتریوز دارم؟
- علت ایجاد اندومتریوز چیست؟
- علت ایجاد کیست شکلاتی تخمدان چیست؟
- چه طور باید از بیماری اندومتریوز و کیست تخمدان شکلاتی جلوگیری کنیم؟
- راه درمان اندومتریوز و کیست شکلاتی تخمدان چیست؟
- آیا بعد از عمل باز هم احتمال عود بیماری اندومتریوز و کیست شکلاتی تخمدان هست؟
- اگر کیست شکلاتی تخمدان و اندومتریوز را عمل نکنیم چه اتفاقی می افتد؟
- اگر کیست شکلاتی تخمدان و اندومتریوز را عمل کنیم عوارضی پیش نمی آید؟
- آیا درمان دارویی برای اندومتریوز و کیست شکلاتی تخمدان وجود دارد؟
- آیا با رژیم غذایی میتوانیم بیماری اندومتریوز و کیست شکلاتی تخمدان را درمان کنیم؟
- آیا در صورت درگیری لوله ها و تخمدان با بیماری اندومتریوز و کیست شکلاتی باز هم میتوان بارداری طبیعی داشت یا حتما باید آی وی اف انجام شود؟
- ممکن است با عمل جراحی اندومتریوز و کیست شکلاتی آسیب به تخمدانم وارد شود و یا ذخیره تخمکم کم شود؟
- اگر قرار است عمل جراحی برای اندومتریوز و کیست شکلاتی انجام شود کدام عمل و در چه شرایطی مناسب تر است؟
رحم عضو گوشتی در بدن خانم هاست که پس از شروع بلوغ در خانم ها در این عضو خونریزی قاعدگی به صورت ماهیانه اتفاق می افتد، و در واقع همان کیسه ای است که محل رشد و نمو و نگهداری جنین در دوران بارداری میباشد، این عضو از لایه های مختلفی تشکیل شده است که داخلی ترین لایه به نام اندومتر میباشد که هر ماه ریزش نموده و باعث خونریزی قاعدگی میشود .
به دلایلی اغلب ناشناخته قسمتی از این بافت اندومتر در بیرون از بافت رحم شروع به نفوذ و تکثیر میکند که هر ماه تحت تاثیر هورمون های زنانه این بافت هم در محلی خارج از محل نرمال اندومتر دچار خونریزی قاعدگی میشود که باعث بیماری اندومتریوز و کیست شکلاتی تخمدان میشود.
خون قاعدگی که هر ماه از داخل رحم و از طریق واژن خارج میشود به عنوان رگل یا خونریزی پریود انجام میشود ولی خونی که از بافت های اندومتریوز بیرون میاید در شکم میماند و گاها طریق لوله های رحمی به رحم راه پیدا میکند و به صورت لکه بینی خارج میشود .
بافت زنده و با قابلیت رشد اندومتریوز در مناطقی که نفوذ نموده ممکن است گسترش نموده و در صورت رشد به داخل تخمدان به صورت کیست شکلاتی یا اندومتریوما در میآید و در صورت چسبیدن و نفوذ به بافت های اطراف رحم مانند لوله های رحمی، روده ها ، مثانه ،حالب و یا واژن به عنوان بافت اندومتریوز در آن محل میشود.
رشد بافت اندومتریوز به داخل هر کدام از این ارگانها میتواند علایم و عوارض متفاوتی را ایجاد نماید.
در صورت رشد بافت اندومتریوز به داخل تخمدان کیست شکلاتی یا اندومتریوما میتواند آسیب جدی به بافت تخمدان وارد نماید،و باعث از بین بردن مقداری از تخمک ها و کاهش ذخیره بانک فولیکولی تخمدان شود.
در صورت نفوذ به روده ها میتواند با علایم تنگی روده و درد های گوارشی و باریک شدن مدفوع همراه باشد که میتواند در صورت پیشرفت باعث تنگی روده شود.
در صورت نفوذ به مثانه بیمار دچار علایم ادراری میشود و در صورت درگیری حالب که وظیفه انتقال ادرار از کلیه ها به مثانه را دارد ممکن است علایم تنگی حالب و پس زدن ادرار به کلیه ها و در نهایت تورم کلیه ها و ایجاد هیدرونفروز شود.
گاها اندومتریوز در فضای بین روده و واژن نفوذ میکند و حتی ممکن است از واژن بیرون بزند. نفوذ اندومتریوز در این ناحیه میتواند با دردهای شدید در زمان نزدیکی همراه باشد.
در واقع در مورد این که علت اصلی ایجاد اندومتریوز چیست تحقیقات زیادی در تمام مراکز علمی دنیا صورت گرفته است ولی هنوز هیچ دلیل قطعی برای ایجاد بیماری اندومتریوز و کیست شکلاتی مطرح نشده است.
برگشت خون قاعدگی به داخل شکم، عوامل مربوط به سیستم ایمنی،اشکالات آناتومیک رحمی، ژنتیک و آلودگی هواو ……از عوامل مطرح شده در احتمال ایجاد این بیماری عنوان شده اند.
با توجه به این که بارداری باعث مهار رشد بیماری اندومتریوز میشود و سنین ازدواج و بارداری در حال افزایش است.
اندومتریوز و کیست شکلاتی تخمدان از دسته بیماریهای خوش خیم محسوب میشوند و به ندرت همراه با خطر سرطانی شدن هستند و این احتمال و خطر تا حدی قابل چشم پوشی است.
چسبیدن بافت اندومتریوز و کیست شکلاتی تخمدان به اطراف میتواند باعث اختلال در عملکرد تخمدان ها ، لوله ها و رحم شود .
درمان آندومتریوز
انجام عمل جراحی برای اندومتریوز و کیست شکلاتی باید با ملاحظات خاص و تمهیدات ویژه ای انجام شود.
تصمیم گیری برای این که کدام بیمار اندومتریوزی عمل شود و برای کدام یک از روش های دیگر درمانی استفاده کنیم نیازمند بررسی این بیماری توسط متخصصین این رشته و به دقت باید صورت بگیرد.
هم وجود بیماری اندومتریوز و کیست شکلاتی تخمدان با افزایش خطر کاهش ذخیره فو لیکولی یا AMH همراه است و هم عمل جراحی و برداشتن کیست شکلاتی تخمدان بیمار را در معرض کاهش ذخیره فولیکولی AMH قرار میدهد.
تصمیم گیری باید برای درمان یا انتظار به دقت صورت گیرد .
نوع عمل جراحی استاندارد و مناسب برای اندومتریوز و اندومتریوما لاپاروسکوپی پیشرفته توسط متخصصی است که توانایی انجام اعمال پیشرفته لاپاروسکوپی را داشته باشد. و اگر چنین شرایطی محیا نباشد همان بهترکه عمل انجام نشود،
زیرا در درمان اندومتریوز و کیست شکلاتی بهتر است یک بارجراحی و آن هم کامل و دقیق انجام شود.
انجام عمل جراحی که بافت اندومتریوز به طور ناقص برداشته شود و یا ندول و غده اندومتریوز عمقی در عمق لگن باقی گذاشته شود و فقط درمان کیست انجام شود درمان ناقصی است که همراه با افزایش احتمال عود این بیماری پس از جراحی میتواند باشد.
با وجود این که احتمال عود بیماری اندومتریوز تا زمان وجود هورمون زنانه در بدن به واسطه تخمدان ها وجود دارد ولی در صورت انجام عمل جراحی اختصاصی برای اندومتریوز این احتمال بسیار کم خواهد شد.
متاسفانه هیچ درمان دارویی که بتواند در درمان این بیماری به طور قطعی کمک نماید وجود ندارد.
مصرف قرص های جلوگیری، پروژسترون ها، هورمون مردانه،آمپول های دکاپپتیل و دیفرلین در بعضی بیماران کمک کننده هستند ولی داروی قطعی برای درمان بیماری اندومتریوز و کیست شکلاتی وجود ندارد.
رژیم غذایی مناسبی که برای پیشگیری و درمان اندومتریوز بیان میشود رژیم مملو از امگا 3 میباشد.
رژیم غذایی مناسب برای اندومتریوز و کیست تخمدان شکلاتی باید بیشتر حاوی ماهی ، مواد غذایی فیبر دار ، روغن دانه کتان و گردو میباشد.
رژیم غذایی توصیه شده برای جلوگیری از اندومتریوز و کیست شکلاتی اجتناب از مصرف گوشت قرمز ، شکر و مواد غذایی چرب و مواد نگهدارنده میباشد .
رژیم غذایی مفید برای بهبود وضعیت سیستم ایمنی که میتواند در بهبود اندومتریوز میتواند مفید باشد:
- لوبیا
- نخود فرنگی
- عدس
- پیاز
- سیر
- هویج
- ماست
- دانه های جوانه زده و زنجبیل است.
کاهش استرس های محیطی، ورزش منظم و نوشیدن مقادیر زیاد آب و پرهیز از مصرف پوست میوه ها نیز از موارد توصیه شده برای کاهش احتمال بیماری اندومتریوز میباشد.
دکتر آمنه سادات حقگو
گردآوری شده : راضیه فرقانی کارشناس مامایی